श्रमिक क्रांती मिशन – गरीब, श्रमिक, शेतकरी व असंघटित मजुरांचा हक्काचा आवाज. आमचं ध्येय – प्रत्येक हाताला काम, प्रत्येक कामाला योग्य दाम व सन्मान.
Get link
Facebook
X
Pinterest
Email
Other Apps
-
प्रज्ञेचा शोध की पदव्यांचा बाजार? – एका नव्या शैक्षणिक क्रांतीची गरज प्रत्येक मनुष्य एका विशिष्ट जन्मजात ओढीसह (Natural Inclination) जन्माला येतो. बौद्धिक प्रगल्भता ही केवळ प्रयत्नसाध्य नसून ती उपजत असते. जर केवळ प्रयत्नांनी कोणीही काहीही बनू शकला असता, तर आज गल्लीतले सर्व विद्यार्थी ‘अल्बर्ट आईन्स्टाईन’ झाले असते. पण वास्तव वेगळे आहे. "आजची शिक्षण पद्धती माणसाची नैसर्गिक प्रज्ञा ओळखण्याऐवजी तिला एका ठराविक साच्यात कोंबण्याचा प्रयत्न करत आहे." १. आजच्या शिक्षण पद्धतीची शोकांतिका शाळा आणि महाविद्यालये केवळ ‘माहितीचे साठे’ तयार करत आहेत. सृजनशीलतेचा विकास करण्याऐवजी मेंदूवर नाहक ताण दिला जात आहे. आजचे शिक्षण ‘सेवा’ देणारे तज्ज्ञ घडवण्याऐवजी, ‘पैसा’ कमावणारे रोबोट तयार करत आहे. पदवी मिळवण्यामागे सेवा हा भाव नसून पैसाच प्रेरणा ठरत आहे. २. कौशल्यपूर्ण आणि थेट शिक्षण: काळाची गरज आपल्याला अशा शिक्षण व्यवस्थेची गरज आहे जिथे शिक्षण केवळ पुस्तकी न राहता प्रत्यक्ष अनुभवाधार...
Get link
Facebook
X
Pinterest
Email
Other Apps
डॉक्टर व शेतकरी: समानतेचा प्रश्न
Get link
Facebook
X
Pinterest
Email
Other Apps
-
डॉक्टर व शेतकरी: समानतेचा प्रश्न
डॉक्टर व शेतकरी: समानतेचा प्रश्न
प्रस्तावना
समाजात डॉक्टर आणि शेतकरी हे दोन वेगवेगळे व्यावसायिक गट मानले जातात. डॉक्टरला सन्मान, प्रतिष्ठा आणि उच्च दर्जा मिळतो; तर शेतकऱ्याला कष्टकरी म्हणून ओळखले जाते पण त्याचे योगदान बहुधा दुर्लक्षित राहते. प्रत्यक्षात पाहिले तर हे दोन्ही व्यवसाय समाजाच्या अस्तित्वासाठी समान प्रमाणात आवश्यक आहेत.
शिक्षणाचा मुद्दा
डॉक्टर होण्यासाठी दीर्घकाळ संस्थात्मक शिक्षण घ्यावे लागते. वैद्यकीय ज्ञान, क्लिनिकल प्रॅक्टिस आणि संशोधन यांचा मोठा प्रवास डॉक्टर करतो. डॉक्टरी शिक्षण हे शेती शिक्षणाप्रमाणे पिढीजात नसल्यामुळे सहजासहजी उपलब्ध होत नाही. परिणामी ते शिक्षण घेणे अवघड आहे.
शेतकऱ्याचे शिक्षण मात्र पिढीजात अनुभवातून घडते. कृषी प्रधान संस्कृतीमुळे शेती शिक्षण सुलभतेने प्राप्त करून घेता येते. प्रत्येक पिढी आपले ज्ञान, प्रयोग, चुका व सुधारणा पुढच्या पिढीला देत राहते. शेतकऱ्याचे हे अखंड चालणारे ‘अनुभवाधारित शिक्षण’ औपचारिक स्वरूपाचे नसले तरी त्याचे महत्त्व डॉक्टरांच्या शिक्षणाइतकेच आहे.
श्रमांची तुलना
डॉक्टर आजारी व्यक्तीला बरे करण्यासाठी आपले बौद्धिक ज्ञान, व्यावसायिक कौशल्य व वेळ देतो.
शेतकरी मात्र केवळ शारीरिक नव्हे तर बौद्धिक श्रमही करतो. पेरणीचे नियोजन, हवामानाचा अंदाज, मातीचे परीक्षण, नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर, कीडनियंत्रण या सर्व गोष्टींत मोठी बौद्धिक ताकद वापरावी लागते. शिवाय शेतकरी रोजच्या रोज कठोर शारीरिक परिश्रम करून पिके उगवतो.
समाजातील योगदान
डॉक्टर समाजाला आरोग्य देतो. एखादा मनुष्य आजारी पडल्यास त्याला पुन्हा निरोगी बनवतो.
परंतु तो मनुष्य आजारी पडण्यासाठी आधी त्याला जगावे लागते आणि जगण्यासाठी सर्वांत मूलभूत गोष्ट म्हणजे अन्न. हे अन्न शेतकरी निर्माण करतो. त्यामुळे डॉक्टर आणि शेतकरी यांचे योगदान परस्परपूरक आहे. एकाचा अभाव दुसऱ्याचे कार्य अपूर्ण ठेवतो.
समानतेचा आग्रह
‘सर्विस पॉईंट’ पद्धतीचा विचार केला तर डॉक्टर व शेतकरी यांचे गुणांकन समान का असावे?
डॉक्टर आरोग्य देतो, शेतकरी अन्न देतो.
दोघेही समाजासाठी अनिवार्य आहेत.
दोघांच्या श्रमात शारीरिक, मानसिक व बौद्धिक योगदान आहे.
त्यामुळे डॉक्टर व शेतकरी यांना समान आदर, मान्यता आणि समाजातील दर्जा मिळालाच पाहिजे.
उपसंहार
डॉक्टर आणि शेतकरी हे एकमेकांशी स्पर्धक नाहीत. ते समाजासाठी परस्परपूरक आहेत. अन्नाशिवाय आरोग्य नाही आणि आरोग्याशिवाय अन्नाचा उपभोगही नाही. त्यामुळे दोन्ही व्यावसायिकांना समानतेने मान्यता दिली तरच खरी सामाजिक समता प्रस्थापित होईल.
✍️ अखेर अवतरली गंगा; शिवपिंडीवरील रक्ताभिषेक पावन झाला लोकप्रतिनिधींच्या भगीरथ प्रयत्नांना यश पुरचाऱ्यांच्या माध्यमातून सिन्नरच्या पूर्वेकडील दुष्काळी भागात अखेर गंगा अवतीर्ण झाली . झुळझुळ वाहणाऱ्या जलधारांनी भूमी पावन झाली. मातीचा कण नि कण आणि त्या मातीवरील मन नि मन रोमांचित झाले. कित्येक दशकांपासूनच्या जनसामान्यांच्या आणि लोकनियुक्त लोकप्रतिनिधींच्या भगीरथ प्रयत्नांना यश आले . वाहणाऱ्या प्रत्येक जलधारेत रक्ताभिषेकात ओघळलेल्या त्यागाच्या थेंबांची अनुभूती आली. २२ वर्षांपूर्वीचा तो संपूर्ण घटनाक्रम कालचक्राने उलट दिशा घेऊन जसाच्या तसा डोळ्यांसमोर अवतीर्ण केला. ते मंतरलेले दिवस आठवले आणि डोळे आनंदाश्रूंनी पाणावले . संघर्षाचा इतिहास आणि साक्षीदार पिढी खरे तर सिन्नरच्या पूर्व भागाचा दुष्काळ मिटवण्यासाठी १९७२ सालापासून अनेक दिग्गजांसह सर्वसामान्यांनी खूप परिश्रम घेतलेले आहेत. याच जल संघर्षातून झालेली सिन्नरची दंगल, त्या दंगलीत पेटवले गेलेले न्यायालय या सर्व घटनांना आज या जलधारा स्मृतिधारांच्या रूपात प्रवाहित करत आहेत. तशी आमची पिढी ही ८० च्या दशकातली. पण इसवी सन २००...
शेतकरी चळवळ • लेख लेखक: अरुण रामचंद्र पांगारकर, श्रमिक क्रांती – गरीबांचा आवाज • प्रकाशित: 27 नोव्हेंबर 2025 भारत हा कृषीप्रधान देश आहे — पण आपल्या शेतकऱ्यांना मिळणारे बाजारभाव अनेकदा अगदी जुगारासारखे बदलतात. एक दिवस भाव वाढतात, दुसऱ्याच दिवशी कोसळतात; परिणामी शेतकरी अनिश्चिततेच्या दलदलीत सापडतो. भारत: अस्थिर बाजारभावांची मुख्य कारणे एमएसपी जाहीर, पण प्रत्यक्ष खरेदी कमी: सरकार MSP (किमान आधारभाव)जाहीर करते; परंतु प्रत्यक्षास गहू व तांदूळ वगळता इतर पिकांसाठी मोठ्या प्रमाणात खरेदी होत नाही. दलाल व खरेदीदारांचे एकाधिकार: ग्रामीण बाजार विखुरलेले असल्याने शेतकऱ्यांना परस्पर कमी पर्याय मिळतात. साठवण व प्रक्रिया सुविधांचा अभाव: कोल्ड स्टोरेज आणि प्रक्रिया यंत्रणा नसल्याने पीक तात्काळ विकावे लागते. हवामानातील अनिश्चितता: पाऊस, दुष्काळ, तसेच अतिवृष्टी किंवा गारपीट यामुळे उत्पादनात दरवर्षी बदल. इतर...
MSP क्यों आवश्यक है? (सरल भाषा में) भारत कृषि प्रधान देश है, लेकिन किसानों को उनकी फसल का उचित मूल्य नहीं मिलता। बाजार की अनिश्चितता और व्यापारियों की मनमानी को देखते हुए, MSP यानी न्यूनतम समर्थन मूल्य किसानों के लिए बेहद जरूरी है। 1) किसान की उत्पादन लागत पूरी करने के लिए MSP आवश्यक बीज, खाद, दवाई, मजदूरी, पानी, डीज़ल, परिवहन, जमीन किराया — इन सभी खर्चों के बावजूद बाजार भाव कई बार इतना कम होता है कि किसान अपनी लागत भी निकाल नहीं पाता। MSP लागत + उचित लाभ की गारंटी देता है। 2) बाजार के अस्थिर दामों के कारण MSP आवश्यक बाजार भाव कभी ऊपर तो कभी नीचे जाते हैं। व्यापारियों का गठजोड़, आपूर्ति बढ़ना, आयात-निर्यात, अंतरराष्ट्रीय बाजार — इन सबका असर पड़ता है। MSP किसान के लिए न्यूनतम तयशुदा भाव सुनिश्चित करता है। 3) व्यापारियों की मनमानी से बचाव के लिए MSP आवश्यक कई जगह व्यापारी नमी बता कर कम रेट देते हैं, कट-कपात करते हैं या भुगतान देर से करते हैं। MSP होने पर किसान को कम से कम एक निश्चित कीमत मिलती है और वह पूरी तरह व्यापारी पर निर्भर नहीं रहता। 4) किसान को स्थिर आय देन...
Comments
Post a Comment
✊ आपले विचार खाली नोंदवा. श्रमिकांच्या हक्कासाठी एक विधायक विचारही परिवर्तन घडवू शकतो. सभ्य आणि विचारशील प्रतिक्रिया स्वागतार्ह आहेत.
✊ अपने विचार नीचे दर्ज करें। श्रमिकों के अधिकारों के लिए आपका एक सकारात्मक विचार भी परिवर्तन ला सकता है। शालीन और रचनात्मक टिप्पणियों का स्वागत है।
✊ Share your thoughts below. Even a single constructive idea can bring change for workers’ rights. Respectful and meaningful comments are always welcome.