प्रत्येक श्रमाला सन्मानित मूल्य मिळवून देण्याचे मार्ग

प्रत्येक श्रमाला सन्मानित मूल्य मिळवून देण्याचे मार्ग

देशातील गरिबीचे खरे मूळ म्हणजे श्रमाला योग्य दाम न मिळणे. शेतकरी, कामगार, शेतमजूर, बांधकाम मजूर, कारखान्यातील मजूर – हे सर्वच समाजासाठी अत्यंत महत्त्वाचे काम करतात. तरीदेखील त्यांना त्यांच्या श्रमाचे सन्मानित मूल्य मिळत नाही. त्यामुळे श्रीमंती व गरिबी या माणसाच्या कर्तृत्वावर नाही तर सदोष अर्थवाटप प्रणालीवर अवलंबून आहेत.

✳ प्रत्येक श्रमाला सन्मानित मूल्य का हवे?

• श्रमाविना समाजाचा विकास अशक्य आहे.
• ज्याचे काम जास्त उपयुक्त तेवढा त्याला योग्य मोबदला मिळायला हवा.
• फक्त पैसा कमावणं हे कर्तृत्व नसून समाजोपयोगी श्रम करणं हे खरे कर्तृत्व आहे.

✅ उपाय : आदर्श अर्थवाटप प्रणाली

प्रत्येक श्रमाला योग्य दाम मिळवून देण्यासाठी न्याय्य व पारदर्शक अर्थवाटप प्रणाली उभारणे गरजेचे आहे. यात खालील उपाय समाविष्ट होऊ शकतात:

1. प्रत्येक कामगाराच्या श्रमाचे मूल्यांकन त्यांच्या कामाच्या सामाजिक उपयुक्ततेनुसार केले जावे.
2. किमान व जास्तीत जास्त वेतनाची मर्यादा ठरवून असमानता कमी करावी.
3. शेतकरी, मजूर आणि कारखान्यातील श्रमिकांना उत्पादन खर्च + योग्य नफा हमखास मिळावा.
4. श्रमिकांना थेट बँक खात्यात मोबदला मिळेल अशी यंत्रणा राबवावी.

🚫 कंत्राटी पद्धत बंद केली पाहिजे

आज कंत्राटी पद्धत ही कामगारांच्या शोषणाचे सर्वात मोठे साधन बनली आहे. कारखान्यातील कामे ही कायम स्वरूपाची असूनही कंत्राटावर कामगार ठेवले जातात. त्यांना कमी वेतन, अस्थिरता आणि सामाजिक सुरक्षा मिळत नाही.

ही पद्धत फक्त कारखानदार आणि कंत्राटदार यांच्या स्वार्थासाठी सुरू ठेवली आहे. त्यामुळे कामगाराला त्याच्या श्रमाचा योग्य दाम मिळत नाही. जर खरंच प्रत्येक श्रमाला सन्मानित मूल्य द्यायचं असेल तर –

• कंत्राटी पद्धत तातडीने बंद केली पाहिजे.
• कामगार भरती थेट कामगार आयुक्त कार्यालयामार्फत करण्यात यावी.
• प्रत्येक कामगाराला कायमस्वरूपी नोकरीचे संरक्षण व योग्य मोबदला मिळावा.

🌱 निष्कर्ष

प्रत्येक श्रमाला सन्मानित मूल्य मिळवून देणे आणि कंत्राटी पद्धत बंद करणे हेच गरिबी निर्मूलनाचे खरे मार्ग आहेत. श्रमिकांना न्याय मिळाल्याशिवाय देशाची खरी प्रगती होऊ शकत नाही.

– अरुण रामचंद्र पांगारकर
प्रणेता,
आदर्श अर्थ वितरण प्रणाली चळवळ तथा गरीबी निर्मूलन चळवळ