प्रज्ञेचा शोध की पदव्यांचा बाजार? – एका नव्या शैक्षणिक क्रांतीची गरज
प्रत्येक मनुष्य एका विशिष्ट जन्मजात ओढीसह (Natural Inclination) जन्माला येतो. बौद्धिक प्रगल्भता ही केवळ प्रयत्नसाध्य नसून ती उपजत असते. जर केवळ प्रयत्नांनी कोणीही काहीही बनू शकला असता, तर आज गल्लीतले सर्व विद्यार्थी ‘अल्बर्ट आईन्स्टाईन’ झाले असते. पण वास्तव वेगळे आहे.
"आजची शिक्षण पद्धती माणसाची नैसर्गिक प्रज्ञा ओळखण्याऐवजी तिला एका ठराविक साच्यात कोंबण्याचा प्रयत्न करत आहे."
१. आजच्या शिक्षण पद्धतीची शोकांतिका
शाळा आणि महाविद्यालये केवळ ‘माहितीचे साठे’ तयार करत आहेत. सृजनशीलतेचा विकास करण्याऐवजी मेंदूवर नाहक ताण दिला जात आहे. आजचे शिक्षण ‘सेवा’ देणारे तज्ज्ञ घडवण्याऐवजी, ‘पैसा’ कमावणारे रोबोट तयार करत आहे. पदवी मिळवण्यामागे सेवा हा भाव नसून पैसाच प्रेरणा ठरत आहे.
२. कौशल्यपूर्ण आणि थेट शिक्षण: काळाची गरज
आपल्याला अशा शिक्षण व्यवस्थेची गरज आहे जिथे शिक्षण केवळ पुस्तकी न राहता प्रत्यक्ष अनुभवाधारित असेल:
- थेट प्रात्यक्षिक: इंजिनिअरिंगचे शिक्षण कारखान्यात आणि डॉक्टरांचे शिक्षण थेट हॉस्पिटलमध्ये.
- मातृभाषा: विज्ञानाचे शिक्षण मराठीतून दिल्यास संकल्पना अधिक स्पष्ट होतील.
- प्राविण्य प्रमाणपत्र: लेखी परीक्षेऐवजी प्रकल्प पूर्ण करण्याची क्षमता हा गुणवत्तेचा निकष.
- नवे सूत्र: “चूक करा आणि सुधारणा करा” – हेच शिक्षणाचे मूळ तत्त्व.
३. सेवा-सुविधा तत्त्व आणि गरिबी निर्मूलन
पैसा हे गरिबीचे मूळ कारण आहे. श्रमिकांच्या कष्टाला न्याय देण्यासाठी ‘सेवा-सुविधा तत्त्व’ राबवणे अत्यावश्यक आहे. माणसाने समाजाला सेवा द्यावी आणि समाजाने त्याला थेट सुविधा पुरवाव्यात.
जेव्हा शिक्षण आणि उदरनिर्वाहातून पैसा हा घटक बाहेर पडेल, तेव्हाच माणूस खऱ्या अर्थाने स्वतःच्या आनंदासाठी आणि प्रज्ञेच्या विकासासाठी कार्य करेल.
या क्रांतीसाठी केवळ सरकारी धोरणे बदलून चालणार नाहीत, तर सामाजिक मानसिकता बदलावी लागेल. ‘श्रमिक क्रांती’ ही अशाच एका नव्या युगाची सुरुवात आहे.
लेखक: अरुण रामचंद्र पांगारकर
प्रणेता: श्रमिक क्रांती मिशन – गरिबांचा आवाज
Comments
Post a Comment
✊ आपले विचार खाली नोंदवा. श्रमिकांच्या हक्कासाठी एक विधायक विचारही परिवर्तन घडवू शकतो. सभ्य आणि विचारशील प्रतिक्रिया स्वागतार्ह आहेत.
✊ अपने विचार नीचे दर्ज करें। श्रमिकों के अधिकारों के लिए आपका एक सकारात्मक विचार भी परिवर्तन ला सकता है। शालीन और रचनात्मक टिप्पणियों का स्वागत है।
✊ Share your thoughts below. Even a single constructive idea can bring change for workers’ rights. Respectful and meaningful comments are always welcome.