MPSC तयारी कशी सुरू करावी? – नवशिक्यांसाठी संपूर्ण मार्गदर्शक •

 

MPSC तयारी कशी सुरू करावी? – नवशिक्यांसाठी संपूर्ण मार्गदर्शक • लेखक: अरूण रामचन्द्र पांगारकर 

MPSC (Maharashtra Public Service Commission) ही महाराष्ट्रातील महत्त्वाची सार्वजनिक सेवा परीक्षा आहे. ही मार्गदर्शिका तुम्हाला सुरुवात करण्यासाठी एक सोपी, व्यवस्थित आणि प्रभावी योजना देईल — पात्रता, अभ्यासक्रम, वेळापत्रक, पुस्तके आणि ऑनलाइन साधने यांसहित.

1. MPSC म्हणजे काय?

MPSC म्हणजे Maharashtra Public Service Commission. याद्वारे राज्यसेवा (State Services), PSI, STI, ASO इत्यादी पदांसाठी निवड केली जाते. प्रत्येक स्पर्धा पेक्षा वेगळा पेपर आणि pattern असतो — परंतु बेसिक तयारी प्रक्रियेत भरपूर समानता असते.

2. पात्रता (Eligibility)

• शैक्षणिक पात्रता: सामान्यतः पदानुसार किमान पदवी आवश्यक.
• वयमर्यादा: सामान्य वर्गासाठी आणि आरक्षित श्रेणीसाठी वयमर्यादा वेगवेगळी असू शकते — अधिकृत सूचना पाहा.
• रहिवासी निकष: महाराष्ट्राचे कॅटिगरी नियम आणि स्थानिक निकष लागू होऊ शकतात.

3. अभ्यासक्रम (Syllabus)

Prelims आणि Mains या दोन टप्प्यांमध्ये सामान्यपणे विचारले जाते. खाली सामान्य बाबी दिल्या आहेत:

Prelims (सामान्य ज्ञान / General Studies)

• भारतीय आणि महाराष्ट्र इतिहास (History)
• भूगोल (Geography)
• भारतीय शासन व राजकारण (Polity)
• अर्थव्यवस्था (Economy)
• सामान्य विज्ञान (General Science)
• करंट अफेयर्स (Current Affairs)

Mains (विषयवार लिखित परीक्षा)

Mains मध्ये विस्तृत लेखन, निबंध, आणि विशेष विषय (optional papers) येतात — प्रत्येक पदाच्या अधिसूचनेनुसार syllabus तपासा.

4. तयारीची पद्धत (Study Plan)

दैनिक वेळापत्रक (Sample Daily Schedule)

1. सकाळी (6:00–8:00): वर्तमानपत्र व चालू घडामोडी (Notes तयार करणे)
2. सकाळी (9:00–12:00): मुख्य विषयावर अभ्यास (History/Geography इ.)
3. दुपारी (2:00–4:00): दुसऱ्या विषयाचे अध्ययन
4. सायंकाळी (6:00–8:00): MCQ practise / Prelims शी संबंधित सराव
5. रात्री (9:00–10:00): Revision / Short notes

महत्त्वाच्या सवयी

• नियमित नोट्स तयार करा — Key dates, facts आणि संक्षेप.
• सूत्रांशिवाय कुठलेही उत्तर नको — references नोंदवा.
• तासांचे विभाजन करा — छोटे परीक्षा-प्रमाणे ब्लॉक्स (Pomodoro) उपयोगी पडतात.

5. पुस्तकं आणि संसाधने (Books & Resources)

Recommended Books (सर्वसाधारण)

• History: NCERT 6–12, Maharashtra History reference book
• Geography: NCERT Geography, Maharashtra geographical notes
• Polity: Laxmikanth (Indian Polity) (सारांश इंस्टंट नोट्ससह)
• Economy: Ramesh Singh (basic), current economic reports
• Current Affairs: दैनंदिन वाचन: लोकसत्ता / The Hindu (summary in Marathi/English)

Online Resources

• Official MPSC website — mpsc.gov.in
• Free YouTube channels (topic-wise lectures)
• Online test series (mock tests) — practice makes perfect

6. परीक्षा रणनीती (Exam Strategy)

Prelims: रोज MCQ सराव, वेळेवर पूर्ण करण्याचा सराव, आणि चालू घडामोडींची मजबूत पकड.
Mains: उत्तरलेखन सराव, टिपिक प्रश्नांची तयारी, आणि वेळेवर निबंध लेखन.

Revision Plan

• प्रत्येक आठवड्यात एक revision day राखा.
• एक महिना आधी mocks घेणे सुरू करा.
• पूर्वीच्या वर्षांचे प्रश्नपत्रिका नक्की सोडवा.

7. प्रेरणा आणि मानसिक तयारी

तयारी काळात सातत्य आणि मानसिक शिस्त खूप महत्वाचे आहे. रोज लघु व्यायाम, पुरेशी झोप आणि समतोल आहार लक्षात ठेवा. अपयश आलं तरी हिम्मत न हरता — योजना बदला पण प्रयत्न थांबवू नका.

8. निष्कर्ष

MPSC ची तयारी व्यवस्थित आणि नियोजित पद्धतीने केल्यास तुम्ही निश्चितच यशस्वी होऊ शकता. आजपासून एक छोटा अभ्यास रूटीन तयार करा आणि सातत्य ठेवा.

प्रारंभ करा: आजच पेपर pattern बघून, NCERT/History पासून सुरुवात करा आणि दर आठवड्याला mock test ची सवय लावा.

फ्री स्टडी प्लॅन डाउनलोड करा

तुम्हाला माझा तयार केलेला 4-महिन्यांचा Study Plan (PDF) हवं असल्यास खाली क्लिक करा: Study Plan डाउनलोड करा
(placeholder: बदलाव करा)

आपणास हा लेख उपयोगी वाटल्यास शेअर करा आणि आमच्या ब्लॉगला सब्सक्राइब करा.

Tags: MPSC, Study Plan, Exam Tips