Image
प्रज्ञेचा शोध की पदव्यांचा बाजार? – एका नव्या शैक्षणिक क्रांतीची गरज प्रत्येक मनुष्य एका विशिष्ट जन्मजात ओढीसह (Natural Inclination) जन्माला येतो. बौद्धिक प्रगल्भता ही केवळ प्रयत्नसाध्य नसून ती उपजत असते. जर केवळ प्रयत्नांनी कोणीही काहीही बनू शकला असता, तर आज गल्लीतले सर्व विद्यार्थी ‘अल्बर्ट आईन्स्टाईन’ झाले असते. पण वास्तव वेगळे आहे. "आजची शिक्षण पद्धती माणसाची नैसर्गिक प्रज्ञा ओळखण्याऐवजी तिला एका ठराविक साच्यात कोंबण्याचा प्रयत्न करत आहे." १. आजच्या शिक्षण पद्धतीची शोकांतिका शाळा आणि महाविद्यालये केवळ ‘माहितीचे साठे’ तयार करत आहेत. सृजनशीलतेचा विकास करण्याऐवजी मेंदूवर नाहक ताण दिला जात आहे. आजचे शिक्षण ‘सेवा’ देणारे तज्ज्ञ घडवण्याऐवजी, ‘पैसा’ कमावणारे रोबोट तयार करत आहे. पदवी मिळवण्यामागे सेवा हा भाव नसून पैसाच प्रेरणा ठरत आहे. २. कौशल्यपूर्ण आणि थेट शिक्षण: काळाची गरज आपल्याला अशा शिक्षण व्यवस्थेची गरज आहे जिथे शिक्षण केवळ पुस्तकी न राहता प्रत्यक्ष अनुभवाधार...

UPI सुरक्षा + डिजिटल पेमेंट्स: संपूर्ण मार्गदर्शक

 

UPI सुरक्षा + डिजिटल पेमेंट्स: संपूर्ण मार्गदर्शक

UPI (Unified Payments Interface) ने भुगतान बेहद आसान बना दिया है; लेकिन इसके साथ ही फिशिंग, QR घोटाले, फर्जी कॉल जैसे UPI Fraud भी बढ़े हैं। नीचे दिए गए टिप्स, चेकलिस्ट और आपातकालीन कदमों से आप लेनदेन को और सुरक्षित बना सकते हैं।

1) धोखाधड़ी से बचने के 10 महत्वपूर्ण टिप्स

  1. OTP/UPI PIN कभी भी शेयर न करें: बैंक/ऐप कभी नहीं पूछते।
  2. अजनबी लिंक से बचें: SMS/WhatsApp/ईमेल में संदिग्ध लिंक पर कभी क्लिक न करें।
  3. QR कोड = भुगतान के लिए: पैसे प्राप्त करने के लिए QR स्कैन करना जरूरी है — यह झूठ है; ऐसे अनुरोध से सावधान रहें।
  4. सिर्फ आधिकारिक ऐप्स का उपयोग करें: Google Play / App Store से ही UPI ऐप इंस्टॉल करें; APK/थर्ड-पार्टी फाइल से बचें।
  5. डिवाइस/ऐप को अपडेट रखें: OS, UPI ऐप, ब्राउज़र नियमित अपडेट करें।
  6. पब्लिक Wi-Fi पर भुगतान न करें: मोबाइल डेटा/विश्वसनीय नेटवर्क का उपयोग करें।
  7. कॉलर आईडी पर भरोसा न करें: बैंक नंबर दिखने वाले कॉल फेक हो सकते हैं।
  8. ऐप परमिशन्स जांचें: स्क्रीन शेयरिंग/रिमोट एक्सेस (AnyDesk आदि) न दें।
  9. नोटिफिकेशन पढ़ें: हर डेबिट/क्रेडिट SMS/इन-ऐप अलर्ट जांचें।
  10. SIM/डिवाइस सुरक्षा: SIM स्वैप/गुम फोन तुरंत ब्लॉक करें; स्क्रीन लॉक, बायोमेट्रिक, Find-My-Device सक्रिय रखें।

2) सामान्य स्कैम प्रकार (पहचानें और बचें)

  • “KYC अपडेट नहीं तो खाता बंद” – जल्दी करने के लिए लिंक पर ले जाना।
  • “पैसे दूँगा, QR स्कैन करो” – स्कैन = भुगतान; प्राप्ति के लिए स्कैन जरूरी नहीं।
  • कैशबैक/रिवार्ड स्कैम – छोटा भुगतान करवाकर बाद में बड़ा डेबिट।
  • रिमोट एक्सेस – स्क्रीन शेयर कराकर OTP/PIN चोरी।
  • फेक सपोर्ट – “कस्टमर केयर” बनकर जानकारी लेना।

3) तत्काल कदम (Fraud होने पर)

  1. बैंक/ऐप हेल्प को तुरंत बताएं और ट्रांजैक्शन ब्लॉक/डिस्प्यूट दर्ज करें।
  2. साइबर हेल्पलाइन 1930 पर कॉल करें (भारत) और cybercrime.gov.in पर शिकायत दर्ज करें।
  3. डेबिट कार्ड/UPI ब्लॉक करें, पिन बदलें।
  4. सबूत सुरक्षित रखें – SMS, कॉल लॉग, स्क्रीनशॉट, ट्रांजैक्शन आईडी।

4) Do/Don’t त्वरित तुलना

करें (Do)न करें (Don’t)
सिर्फ आधिकारिक ऐप/वेबसाइटलिंक/अजनबी साइट पर लॉगिन
PIN/OTP खुद तक सीमित रखेंफोन/चैट पर जानकारी दें
QR स्कैन = भुगतान याद रखें“प्राप्ति के लिए स्कैन” झूठ मानें
अपडेट/सिक्योरिटी लॉक सक्रियपब्लिक Wi-Fi पर भुगतान

5) सुरक्षित डिजिटल लेनदेन चेकलिस्ट

  • डिवाइस लॉक + UPI ऐप लॉक ✔️
  • SMS/इन-ऐप अलर्ट सक्रिय ✔️
  • बैकअप ईमेल/मोबाइल अपडेट ✔️
  • पता/KYC जानकारी खुद भरें ✔️
  • महत्वपूर्ण नंबर सेव: आपकी बैंक, 1930, साइबर पोर्टल ✔️

निष्कर्ष: UPI लेनदेन सुरक्षित रखना आदतों पर निर्भर है। ऊपर दिए गए नियम मानें, संदिग्ध लिंक/कॉल से बचें और “सावधान रहें – सुरक्षित रहें”।

Free PDF: “UPI सुरक्षा चेकलिस्ट (Hindi)” डाउनलोड करें — Download

Comments

Popular posts from this blog

✍️ अखेर अवतरली गंगा; शिवपिंडीवरील रक्ताभिषेक पावन झाला लोकप्रतिनिधींच्या भगीरथ प्रयत्नांना यश

भारतातील शेती व्यवसाय: बाजारभाव जुगारासारखा का झाला? इतर देशांतही अशीच परिस्थिती आहे का?

MSP क्यों आवश्यक है?