प्रज्ञेचा शोध की पदव्यांचा बाजार? – एका नव्या शैक्षणिक क्रांतीची गरज प्रत्येक मनुष्य एका विशिष्ट जन्मजात ओढीसह (Natural Inclination) जन्माला येतो. बौद्धिक प्रगल्भता ही केवळ प्रयत्नसाध्य नसून ती उपजत असते. जर केवळ प्रयत्नांनी कोणीही काहीही बनू शकला असता, तर आज गल्लीतले सर्व विद्यार्थी ‘अल्बर्ट आईन्स्टाईन’ झाले असते. पण वास्तव वेगळे आहे. "आजची शिक्षण पद्धती माणसाची नैसर्गिक प्रज्ञा ओळखण्याऐवजी तिला एका ठराविक साच्यात कोंबण्याचा प्रयत्न करत आहे." १. आजच्या शिक्षण पद्धतीची शोकांतिका शाळा आणि महाविद्यालये केवळ ‘माहितीचे साठे’ तयार करत आहेत. सृजनशीलतेचा विकास करण्याऐवजी मेंदूवर नाहक ताण दिला जात आहे. आजचे शिक्षण ‘सेवा’ देणारे तज्ज्ञ घडवण्याऐवजी, ‘पैसा’ कमावणारे रोबोट तयार करत आहे. पदवी मिळवण्यामागे सेवा हा भाव नसून पैसाच प्रेरणा ठरत आहे. २. कौशल्यपूर्ण आणि थेट शिक्षण: काळाची गरज आपल्याला अशा शिक्षण व्यवस्थेची गरज आहे जिथे शिक्षण केवळ पुस्तकी न राहता प्रत्यक्ष अनुभवाधार...
Posts
Showing posts from August, 2025
हैदराबाद गॅझेट आणि मराठा आरक्षण — एखादा तोडगा?
- Get link
- X
- Other Apps
हैदराबाद गॅझेट आणि मराठा आरक्षण — एखादा तोडगा? मराठा आरक्षणाच्या संघर्षात हैदराबाद गॅझेट ही जुनी नोंदपत्रे बर्यापैकी पटलावर आली आहेत. या लेखात आपण समजून घेऊ — हैदराबाद गॅझेट म्हणजे काय? ते मराठा आरक्षणावर कशा प्रकारे प्रभाव पाडू शकते, आणि कायदेशीर व प्रशासनिक अडथळे काय आहेत? हैदराबाद गॅझेट म्हणजे काय? हैदराबाद गॅझेट हे निजामशाहीच्या काळात (प्रामुख्याने १९२०–१९४० च्या दशकातील) प्रकाशित केलेले शासनाचे अधिकृत राजपत्र होते. यात शासनाच्या आदेशांबरोबरोच जातींचे राजकीय/शैक्षणिक/सामाजिक वर्णन व विशिष्ट जाहीरनामे नोंदवले जात होते — जसे की काही समाज 'शैक्षणिक व सामाजिकदृष्ट्या मागास' आहेत अशी नोंद असलेले उल्लेख. हे दस्तऐवज आरक्षण वादात कसे वापरले जात आहेत? ऐतिहासिक पुरावा: हैदराबाद गॅझेटमधील उल्लेख हे दाखवू शकतात की काही समाजांना ऐतिहासिकदृष्ट्या मागास मानले गेले. हे न्यायालयात इतिहासात्मक संदर्भ म्हणून सादर केले जाते. कुणबी- मराठा संदर्भ: काही आवृत्त्यांमध्ये 'कुणबी-मराठा' याप्रकारे एकत्र नोंद असल्याचे दाखले प्रस्त...
कुणबी → मराठा : प्रवास
- Get link
- X
- Other Apps
कुणबी → मराठा : प्रवास (Timeline ) येथे मी इतिहास, शासन नोंदी आणि समाजपरिवर्तन यांच्या दृष्टीने कुणबी ते मराठा या ओळखीच्या प्रवासाचा सुस्पष्ट कालक्रम (timeline) दिला आहे. हा लेख तुम्हाला नोंदीतील विविधतेचे कारण आणि आजच्या विसंगतीचे मूळ समजावून सांगेल. Timeline काळ / वर्ष घटना / परिस्थिती परिणाम मध्ययुग (१०–१४ वे शतक) कुणबी समाज मुख्यतः परंपरागत शेतकरी आणि जमीनकरी म्हणून ओळखला गेला. "कुणबी" = कृषक ही मूळ ओळख प्रस्थापित झाली. १७वे शतक शिवाजी महाराजांच्या काळात अनेक कुणबी युवक सैन्यात सामील झाले; युद्धकौशल्य व प्रशासकीय जागा प्राप्त झाल्या. कुणबींच्या एका भागाची ओळख 'मराठा' म्हणून दृढ झाली — योद्धा-शेतकरी प्रतिमा. १८–१९ वे शतक पेशव्यांचा काळ आणि स्थानिक सत्ता; काही मराठा गट सत्ताधारी व जमीनदार म्हणून उभे राहिले. 'मराठा' ही प्रतिष्ठेची ओळख वाढली; कुणबी-मुळ व...
आरक्षण की गरीबी हटाव? – खरी सामाजिक क्रांती कोणती?
- Get link
- X
- Other Apps
आरक्षण की गरीबी हटाव? – खरी सामाजिक क्रांती कोणती? मराठी | हिंदी | English १) प्रस्तावना (Introduction) मराठी: भारतातील सामाजिक न्यायाच्या लढाईत आरक्षणाला महत्त्व आहे. पण प्रश्न असा आहे की केवळ आरक्षणाने गरीबी नष्ट होऊ शकते का? की त्यासाठी संपत्तीचे न्याय्य वितरण आणि गरीबी हटाव चळवळ हाच खरा उपाय आहे? हिंदी: भारत में सामाजिक न्याय की लड़ाई में आरक्षण एक महत्वपूर्ण साधन है। लेकिन सवाल है कि क्या सिर्फ आरक्षण से गरीबी खत्म हो सकती है? या फिर इसके लिए संपत्ति का न्यायपूर्ण वितरण और गरीबी हटाओ आंदोलन ही असली समाधान है? English: In India’s struggle for social justice, reservation plays an important role. But the real question is – can poverty be eradicated only through reservation? Or is fair distribution of wealth and a poverty eradication movement the true solution? २) आरक्षण म्हणजे काय? (What is Reservation?) मराठी: आरक्षण ही अशी व्यवस्था आहे जिच्यामध्ये ऐतिहासिकदृष्ट्या वंचित घटकांना शिक्षण, नोकरी व राजकीय प्रतिनिधित्वात संधी मिळावी म्हणून काही टक्के...
Anti-Capitalism Industry — Communism
- Get link
- X
- Other Apps
Anti-Capitalism Industry — Communism: Industrialist vs Worker Comparison Subtopics: Industrialist vs Worker Comparison • Wealth-Poverty Gap in Capitalism • Limits and Rights in Communism 1) What is Capitalism? Private Ownership: Means of production (factories, capital, technology) are mostly under private control. Profit Motive: Drives innovation, efficiency, and competition. Market-Oriented Decisions: Prices and production are determined by supply-demand forces. Advantages: Innovation, productivity, diversity. Disadvantages: Wealth concentration, wage inequality, lack of social security. 2) What is Communism? Collective/Public Ownership: Major resources are owned by society or the state. Distribution by Need: Equality of size and scale is the goal. Planned Economy: Production and distribution depend on state planning. Strengths: Social security, equality, poverty reduction. Limitations: Lower incentives, efficiency challenges, risks of centra...
हम मेहनतकश इस दुनिया से जब अपना हिस्सा मांगेंगे,
- Get link
- X
- Other Apps
हम मेहनतकश इस दुनिया से जब अपना हिस्सा मांगेंगे, एक बाग़ नहीं एक खेत नहीं हम सारी दुनिया मांगेंगे। ही ओळ फक्त गीत नाही, ती एक जागृती आहे. मेहनतकश लोकांना फक्त छोट्या प्रमाणात, थोडक्यात सुख-सुविधा पुरवण्याच्या आधी समाजाने विचार करणे गरजेचे आहे, असा संदेश यात आहे. मुख्य मुद्दे: श्रमिकांचा संघर्ष: मेहनत करूनही बरीच माणसं गरीब राहतात. केवळ छोट्या सुखांसाठी समाधानी राहू नये, आपल्या योग्य हक्कासाठी लढा द्यावा. भांडवलशाहीचा विरोध: उद्योगपती आणि श्रीमंत वर्ग स्वतःच्या फायद्यासाठी संसाधने घेतात. मेहनतकशांनी त्यांच्या अधिकारांसाठी आवाज उठवणे आवश्यक आहे. सामाजिक न्याय: बाग, जमीन, थोडा पैसा नाही, तर संपूर्ण जीवन आणि समाजावर समान हक्क हवा. सशक्तीकरण: मेहनतकशांनी संघटित होऊन, शिक्षित होऊन, आर्थिक आणि सामाजिक अधिकारांसाठी मागणी केली पाहिजे. निष्कर्ष: ही ओळी आपल्याला सांगते की मेहनतकश फक्त स्वतःसाठी नव्हे तर समाजात समानता आणि न्यायासाठी लढतात. "एक बाग नाही, एक खेत नाही, संपूर्ण जग हवे" ही संकल्पना सामाजिक बदल आणि श्रमिक शक्ती यांचा घोषवाक्य आहे. मेहन...
भांडवलशाही विरोधी उद्योग — साम्यवाद: उद्योगपति वि श्रमिक तुलना
- Get link
- X
- Other Apps
भांडवलशाही बनाम साम्यवाद: उद्योगपति वि श्रमिक तुलना उपविभाग: उद्योगपति विरुद्ध श्रमिक तुलना • भांडवलशाही में अमीरी-गरीबी दर • साम्यवाद की सीमाएँ व अधिकार १) भांडवलशाही क्या है? स्व-नियुक्ति: उत्पादन के साधन (कारखाने, पूँजी, टेक्नॉलॉजी) मुख्यतः निजी नियंत्रण में रहते हैं। लाभ-प्रेरणा: नफा, नवाचार व प्रतिस्पर्धा को प्रेरित करता है। बाज़ार-केंद्रित निर्णय: मूल्य और उत्पादन मांग-आपूर्ति के आधार पर तय होते हैं। फायदे: नवाचार, उत्पादकता, विविधता। कमियाँ: संपत्ति की एकाग्रता, वेतन असमानता, सामाजिक सुरक्षा में कमी। २) साम्यवाद क्या है? समूह/सार्वजनिक स्वामित्व: प्रमुख साधन समाज/राज्य संस्थाओं के पास होते हैं। ज़रूरत के अनुसार वितरण: आकार/मान समानता लक्ष्य। योजनाबद्ध अर्थव्यवस्था: उत्पादन व वितरण राज्य योजनाओं पर आधारित रहते हैं। लाभ: सामाजिक सुरक्षा, समानता, गरीबी में कमी। सीमाएँ: प्रोत्साहन कम होना, कार्यक्षमता की चुनौतियाँ, केंद्रीकरण का खतरा। ३) उद्योगपति वि श्रमिक — तुलना घटक भांडवलशाही साम्यवाद मालिकी...
भांडवलशाही विरुद्ध साम्यवाद – उद्योगपती vs श्रमिक तुलना
- Get link
- X
- Other Apps
भांडवलशाही विरुद्ध साम्यवाद – उद्योगपती vs श्रमिक तुलना उपविषय: उद्योगपती vs श्रमिक तुलना • भांडवलशाहीतील श्रीमंती-गरीबी दरी • साम्यवादाची ताकद व मर्यादा १) भांडवलशाही म्हणजे काय? खासगी मालकी: उत्पादनाची साधने (कारखाने, भांडवल, तंत्रज्ञान) मुख्यतः खासगी मालकीत. नफा-प्रेरणा: स्पर्धा, नवोपक्रम, कार्यक्षमता यांना चालना. बाजारकेंद्रित निर्णय: किंमत/उत्पादन मागणी-पुरवठ्यावर ठरते. फायदे: नवोपक्रम, उत्पादकता, वैविध्य. तोटे: संपत्तीची एकाग्रता, वेतन-तफावत, सामाजिक सुरक्षा कमी. २) साम्यवाद म्हणजे काय? सामूहिक/सार्वजनिक मालकी: प्रमुख साधने समाज/राज्याच्या मालकीत. गरजेनुसार वितरण: मूलभूत गरजांना प्राधान्य; समानता उद्दिष्ट. योजनाबद्ध अर्थव्यवस्था: उत्पादन-वितरण राज्य नियोजनावर. ताकद: सामाजिक सुरक्षा, समान संधी, गरिबी कमी करणे. मर्यादा: प्रोत्साहन कमी, कार्यक्षमतेची आव्हाने, केंद्रीकरणाचा धोका. ३) उद्योगपती vs श्रमिक — थेट तुलना घटक भांडवलशाही साम्यवाद मालकी खासगी/शेअरहोल्डर्स सार्वजनिक...
A New Vision – True Education and Real Merit
- Get link
- X
- Other Apps
A New Vision – True Education and Real Merit Schooling ≠ Complete Education Today, education is often confined to schools, colleges, and degrees. But true education is not just bookish knowledge—it is the development of skills, experience, and socially useful abilities . Schooling makes a person employable, but true education shows the path of self-reliance and service to the nation . Skills, Experience, and Socially Useful Arts The farmer provides food to the nation—this is the most basic national service. Artisans, laborers, factory workers—these are the backbone of production. Engineering, handicrafts, construction, tailoring, healthcare—all are essential skills for national progress . Therefore, along with schooling, practical and skill-based education is necessary. Fair Wages for Every Job—The Key to Poverty Eradication When there is inequality in the value of labor and skills, the gap between rich and poor widens. Workers must get...
नयी दृष्टि – सच्ची शिक्षा और कर्तृत्व
- Get link
- X
- Other Apps
नयी दृष्टि – सच्ची शिक्षा और कर्तृत्व स्कूली शिक्षा ≠ परिपूर्ण शिक्षा आज शिक्षा की परिभाषा अक्सर स्कूल, कॉलेज और डिग्री तक सीमित रह जाती है। लेकिन सच्ची शिक्षा केवल किताबों का ज्ञान नहीं, बल्कि जीवन गढ़ने वाले कौशल, अनुभव और समाजोपयोगी कला-कौशल है। स्कूली शिक्षा इंसान को नौकरी के योग्य बनाती है, जबकि सच्ची शिक्षा उसे स्वावलंबन और देशसेवा का मार्ग दिखाती है। कौशल, अनुभव और समाजोपयोगी कला-कौशल किसान खेती करके देश को अन्न देता है—यह मूलभूत राष्ट्रीय सेवा है। कारीगर, मज़दूर, कारखाने के श्रमिक—ये उत्पादन की रीढ़ हैं। इंजीनियरी, हस्तकला, निर्माण, सिलाई, स्वास्थ्य सेवा—ये सब राष्ट्र की प्रगति हेतु अनिवार्य कौशल हैं। इसीलिए स्कूली शिक्षा के साथ व्यावहारिक, कौशल-आधारित शिक्षा देना आवश्यक है। हर काम को उचित दाम—तो गरीबी स्वतः घटेगी जब श्रम और कौशल की कीमत में विषमता होती है, तब अमीरी-गरीबी की खाई बढ़ती है। मज़दूर को श्रम का उचित पारिश्रमिक मिले, किसान को न्यूनतम समर्थन मूल्य + लाभ में हिस्सा मिले, कारीगर को उसकी कला की वास्तविक कीमत ...
नवीन दृष्टी – खरे शिक्षण आणि कर्तृत्व
- Get link
- X
- Other Apps
नवीन दृष्टी – खरे शिक्षण आणि कर्तृत्व शालेय शिक्षण ≠ परिपूर्ण शिक्षण आज आपल्याकडे शिक्षणाची व्याख्या फक्त शाळा, महाविद्यालय, पदव्या यांपुरती मर्यादित राहिली आहे. पण खरे शिक्षण म्हणजे केवळ पुस्तकातील ज्ञान नव्हे, तर आयुष्य घडवणारे कौशल्य, अनुभव आणि समाजोपयोगी कलाकुसर. शालेय शिक्षण माणसाला नोकरीसाठी पात्र करते, पण खरे शिक्षण त्याला स्वावलंबन आणि देशसेवा शिकवते. कौशल्य, अनुभव आणि देशोपयोगी कलाकुसर शेतकरी जेव्हा शेती करतो, तेव्हा तो देशाला अन्न पुरवतो. कारागीर, मजूर, कारखान्यातील श्रमिक – हे सगळे देशाच्या उत्पादनाची आधारस्तंभ आहेत. यंत्रशास्त्र, हस्तकला, बांधकाम, शिवणकाम, आरोग्यसेवा – ही सर्व क्षेत्रे देशाच्या प्रगतीसाठी आवश्यक कौशल्ये आहेत. यामुळे शालेय शिक्षणासोबत व्यावहारिक कौशल्याधारित शिक्षण देणे आवश्यक आहे. प्रत्येक कामाला योग्य दाम मिळाल्यास गरिबी नाहीशी होईल समाजात जेव्हा कामाच्या किंमतीत विषमता असते, तेव्हा श्रीमंत अधिक श्रीमंत होतात आणि गरीब आणखी गरीब होतो. कामगाराला त्याच्या श्रमाला योग्य मोबदला मिळाला, शेतकऱ्याल...
Communism & Democracy: A Path to Poverty Eradication
- Get link
- X
- Other Apps
Communism & Democracy: A Path to Poverty Eradication Special article in the Poverty Eradication series Pure communism promises equality but can face efficiency challenges; pure capitalism boosts growth but widens inequality. By blending democratic governance with egalitarian values , transparency, and performance-based incentives , societies can strike a balance that makes decisive progress against poverty . 1) Core Ideas Equity: Guaranteed basics—food, shelter, health, education. Collective interest: Strategic resources under public/cooperative control. Democratic oversight: Policies via elected bodies, open records, accountability. Performance incentives: Universal Basic Income + transparent incentives . 2) Communism × Democracy: A Balanced Model (at a glance) Dimension Practical Approach Ownership Key sectors public/co-op; regulated private participation elsewhere....
साम्यवाद व लोकशाही: गरीबी निर्मूलनाचा मार्ग
- Get link
- X
- Other Apps
साम्यवाद व लोकशाही: गरीबी निर्मूलनाचा मार्ग गरीबी निर्मूलन मालिकेतील विशेष लेख शुद्ध साम्यवाद समता देतो पण कार्यक्षमतेची आव्हाने निर्माण करतो; शुद्ध भांडवलशाही विकास देते पण विषमता वाढवते. लोकशाहीत साम्यवादी मूल्यांचा समतोल वापर करून—समता, पारदर्शकता आणि कामगिरीआधारित प्रोत्साहन—यांचा मिलाफ साधला तर गरीबीवर निर्णायक प्रहार शक्य आहे. १) मूलभूत संकल्पना समता: अन्न, निवारा, आरोग्य, शिक्षण ही मूलभूत हमी. सामूहिक हित: प्रमुख संसाधनांवर समाज/राज्याचे नियंत्रण. लोकशाही नियंत्रण: धोरणे लोकशाही संस्थांतून, सार्वजनिक नोंदी व उत्तरदायित्व. कामगिरीआधारित प्रेरणा: समान Basic Income + पारदर्शक Incentives . २) साम्यवाद × लोकशाही : समतोल मॉडेल (थोडक्यात) घटक व्यवहार्य उपाय मालकी महत्त्वाची क्षेत्रे सार्वजनिक/सहकारी; उर्वरितांत नियमनाधीन खाजगी सहभाग. वाटप किमान हमी + सामाजिक सेवांवर सार्वत्रिक प्रवेश. प्रेरणा कामाची गुणवत्ता, कौशल्य, नवोपक्रम, सामाजिक परिणाम यावर बोनस. पारदर्शकता पूर्णतः कॅशलेस/चे...
What is Communism?
- Get link
- X
- Other Apps
What is Communism? Introduction Communism is a political, economic, and social ideology that envisions a society without classes, exploitation, or poverty. It is based on the idea that the means of production (land, factories, industries, and resources) should not remain in private hands but be collectively owned and managed for the benefit of all. This system is considered an alternative to capitalism , which creates inequality between the rich and the poor. Objectives of Communism To establish a classless society where no one is superior or inferior. To end economic inequality and ensure equal opportunities for all. To eliminate exploitation of workers, peasants, and the poor. To build a system where everyone works according to ability and receives according to need . To provide dignity, respect, and justice to all citizens. Key Features of Commun...
साम्यवाद क्या है?
- Get link
- X
- Other Apps
साम्यवाद क्या है? गरीबी उन्मूलन श्रृंखला – भाग 1 संक्षेप में: साम्यवाद (Communism) ऐसी सामाजिक-आर्थिक अवधारणा है जिसमें उत्पादन के साधन—जमीन, कारखाने, प्राकृतिक संपदा—खास लोगों के बजाय सामूहिक स्वामित्व में रखे जाते हैं और संपत्ति का न्यायपूर्ण वितरण किया जाता है। उद्देश्य: अमीरी-गरीबी की खाई घटाकर अंततः गरीबी का पूर्ण अंत । 1) साम्यवाद के मुख्य सिद्धांत सामूहिक स्वामित्व: संसाधन समाज/राज्य/सहकारी संस्थाओं के पास। योजनाबद्ध अर्थव्यवस्था: क्या, कितना और क्यों उत्पादन—यह योजना से तय। समता व सामाजिक न्याय: हर व्यक्ति को भोजन, आवास, शिक्षा, स्वास्थ्य की गारंटी। शोषण-विरोध: पूँजी से लाभ के बजाय श्रम को प्राथमिकता। 2) साम्यवाद बनाम पूँजीवाद — त्वरित तुलना घटक साम्यवाद / पूँजीवाद मालिकाना सामूहिक / निजी उत्पादन का उद्देश्य जरूरत पूरी करना / लाभ अधिकतम कीमत निर्धारण योजना-आधारित / बाजार-आधारित असमानता घटाने पर जोर / बढ़ने की संभावना प्रेरणा सामाजिक मान्यता + सुरक्षा / आर्थिक प्रोत्...
साम्यवाद आधारित आदर्श व्यवस्था और गरीबी उन्मूलन
- Get link
- X
- Other Apps
साम्यवाद आधारित आदर्श व्यवस्था और गरीबी उन्मूलन यदि समाजवादी/साम्यवाद आधारित लोकतांत्रिक व्यवस्था को व्यवहारिक रूप दिया जाए, तो गरीबी का उन्मूलन संभव है। इसके लिए खेती, स्वास्थ्य, शिक्षा, न्याय, कला और खेल जैसे सभी क्षेत्र सरकारी नियंत्रण और सामाजिक भागीदारी के अंतर्गत आएँ। एकीकृत भुगतान प्रणाली हर व्यक्ति सेवा देगा और बदले में उसे आर्थिक पारिश्रमिक मिलेगा। यह पारिश्रमिक पूरी तरह कैशलेस (डिजिटल या चेक) होगा। सभी को समान बेसिक आय मिलेगी; इसके अतिरिक्त कार्य की प्रकृति, उपयोगिता, मेहनत, समय, कौशल और विशिष्टता के आधार पर इंसेंटिव दिया जाएगा। खेती क्षेत्र का विभाजन 1) योजना विभाग (Planning) देश-विदेश की खाद्य आवश्यकताओं का अध्ययन व वार्षिक योजना तैयार करना। जलवायु, मिट्टी, जल-उपलब्धता और भौगोलिक परिस्थिति के अनुसार फसल समूह तय करना। किसानों को बीज, खाद और अन्य संसाधन उपलब्ध कराना (Contract Farming मॉडल पर)। 2) उत्पादन विभाग (Production) योजना विभाग के निर्देशानुसार समय पर और गुणवत्ता के सा...
साम्यवाद म्हणजे काय?
- Get link
- X
- Other Apps
साम्यवाद म्हणजे काय? गरीबी निर्मूलन मालिकेतील भाग १ थोडक्यात: साम्यवाद (Communism) ही अशी अर्थसामाजिक संकल्पना आहे ज्या अनुसार उत्पादन साधने — जमीन, कारखाने, नैसर्गिक संपत्ती — ही खाजगी व्यक्तींच्या ऐवजी सामूहिक मालकी त ठेवून संपत्तीचे न्याय्य वाटप केले जाते. उद्दिष्ट: श्रीमंती-गरिबीची दरी कमी करून अखेरीस गरीबीचा पूर्ण अंत . १) साम्यवादाची मुख्य तत्त्वे सामूहिक मालकी: संसाधने समाज/राज्य/सहकारी संस्थांच्या ताब्यात. योजनाबद्ध अर्थव्यवस्था: उत्पादन किती, कुठे आणि कशासाठी — हे नियोजनावर आधारित. समता व सामाजिक न्याय: प्रत्येकाला अन्न, निवारा, शिक्षण, आरोग्याचा हक्क. शोषणविरोध: भांडवलावरून नफा काढण्यापेक्षा श्रमाला प्राधान्य. २) साम्यवाद विरुद्ध भांडवलशाही — थोडक्यात तुलना घटक साम्यवाद / भांडवलशाही मालकी सामूहिक / खाजगी उत्पादनाचा हेतू गरजा पूर्ण करणे / नफा वाढवणे किंमत-निर्धारण नियोजनाधिष्ठित / बाजारावर आधारित विषमता कमी करण्यावर भर / वाढण्याची शक्यता प्रेरणा सामाजिक मान्...
Part 3 – Solution: Ideal Economic Distribution System
- Get link
- X
- Other Apps
Part 3 – Solution: Ideal Economic Distribution System (1) The Current Problem In today’s economic system, wealth and resources are concentrated in the hands of a few rich people. On the other hand, farmers, workers, and laborers work hard but still do not receive fair wages. (2) The Need for Ideal Economic Distribution The main purpose of this system is to ensure that every individual in society has access to basic needs such as food, clothing, shelter, education, and healthcare. (3) Key Principles Every hand must get work. Every work must get fair wages and respect. Distribution of production must be just and fair. Corruption, brokerage, and wasteful expenditure must be controlled. (4) Benefits to Society The working class will gain dignity and security. Productivity will increase. The gap between rich and poor will decrease. True social equality will be establi...
भाग ३ – समाधान : आदर्श अर्थ वितरण प्रणाली
- Get link
- X
- Other Apps
भाग ३ – समाधान : आदर्श अर्थ वितरण प्रणाली (१) आज की समस्या वर्तमान आर्थिक व्यवस्था में धन और साधन कुछ गिने-चुने अमीरों के पास जमा हो गए हैं। जबकि श्रमिक, किसान और मजदूर के पास मेहनत होते हुए भी उन्हें उचित मेहनताना नहीं मिलता। (२) आदर्श अर्थ वितरण की आवश्यकता समाज के प्रत्येक व्यक्ति को न्यूनतम अन्न, वस्त्र, आवास, शिक्षा और स्वास्थ्य की मूलभूत आवश्यकताएँ पूरी हों – यही इस प्रणाली का मुख्य उद्देश्य है। (३) प्रमुख सिद्धांत हर हाथ को काम मिलना चाहिए। हर काम को उचित दाम और सम्मान मिलना चाहिए। उत्पादन का वितरण न्यायपूर्ण होना चाहिए। भ्रष्टाचार, दलाली और फिजूलखर्ची पर नियंत्रण होना चाहिए। (४) समाज को लाभ श्रमिक वर्ग को आत्मसम्मान और सुरक्षा मिलेगी। उत्पादन क्षमता बढ़ेगी। अमीर-गरीब की खाई कम होगी। सच्चे अर्थों में सामाजिक समानता स्थापित होगी।
भाग ३ – समाधान : आदर्श अर्थ वितरण प्रणाली
- Get link
- X
- Other Apps
भाग ३ – समाधान : आदर्श अर्थ वितरण प्रणाली (१) आजची समस्या आजच्या आर्थिक व्यवस्थेत धन व साधने काही मोजक्या श्रीमंतांकडे साचली आहेत. तर श्रमिक, शेतकरी, कामगार यांच्या हातात कष्ट असूनही त्यांना योग्य मोबदला मिळत नाही. (२) आदर्श अर्थ वितरणाची गरज समाजातील प्रत्येक व्यक्तीला किमान अन्न, वस्त्र, निवारा, शिक्षण आणि आरोग्य या मूलभूत गरजा पूर्ण व्हाव्यात हे सुनिश्चित करणे हाच उद्देश आहे. (३) प्रमुख तत्त्वे प्रत्येक हाताला काम मिळाले पाहिजे. प्रत्येक कामाला योग्य दाम व मान मिळाला पाहिजे. उत्पादनाचे वितरण न्याय्य पद्धतीने झाले पाहिजे. भ्रष्टाचार, दलाली, वायफळ खर्च यावर नियंत्रण आले पाहिजे. (४) लाभ समाजाला श्रमिक वर्गाला आत्मसन्मान व सुरक्षितता मिळेल. उत्पादनक्षमता वाढेल. श्रीमंत-गरीब दरी कमी होईल. खऱ्या अर्थाने सामाजिक समता प्रस्थापित होईल.
Part 2 : The Real Identity of Free-Loaders
- Get link
- X
- Other Apps
Part 2 : The Real Identity of Free-Loaders Dear Friends, When the government provides ration grains to the poor, some rich people raise their voices – "This will make people lazy, and promote a free-loading habit." But who are the real free-loaders? Let us identify them. ⚠️ Who are the Real Free-Loaders? Government Teachers – Do not teach properly in schools, but earn huge money from private tuitions. Ashram School Scams – The government quota meant for poor students is secretly sold off. Corrupt Police & Officials – Take bribes from black-marketeers and let them go free. Government Doctors – Neglect their duty in government hospitals, but run private clinics for profit. Private Doctors – Exaggerate small illnesses and exploit patients for money. Property Brokers – Trap poor people in land/house deals and charge heavy commissions. Adulteration Mafia – Mix harmful substances in food...
भाग २ : फुकटखाऊ की असली पहचान
- Get link
- X
- Other Apps
भाग २ : फुकटखाऊ की असली पहचान प्रिय साथियो, जब सरकार गरीबों को राशन पर अनाज देती है, तब कुछ अमीर लोग शोर मचाते हैं – "इससे लोग आलसी हो जाएंगे, मुफ्तखोरी बढ़ेगी।" लेकिन असली मुफ्तखोर कौन हैं? आइए उनकी पहचान करें। ⚠️ असली मुफ्तखोर कौन? सरकारी शिक्षक – कक्षा में पढ़ाते नहीं, लेकिन प्राइवेट ट्यूशन से मोटी कमाई करते हैं। आश्रमशाला के घोटाले – गरीब छात्रों के लिए आया सरकारी कोटा चोरी-छिपे बेच दिया जाता है। भ्रष्ट पुलिस व अधिकारी – काले धंधेवालों से हफ्ता लेकर उन्हें आज़ाद छोड़ देते हैं। सरकारी डॉक्टर – सरकारी अस्पताल में सेवा न देकर अपनी निजी क्लिनिक में पैसे कमाते हैं। निजी डॉक्टर – रोग छोटा हो तो भी बड़ा बताकर मरीज को लूटते हैं। प्रॉपर्टी दलाल – जमीन, घर के सौदों में गरीबों को फंसाकर भारी दलाली खाते हैं। भेसल माफिया – खाने में मिलावट कर लोगों की सेहत और जान से खिलवाड़ करते हैं। ❗ असली सच्चाई ये सब लोग समाज की मेहनत पर पलते हैं, लेकिन किसी को इन्हें “मुफ्तखोर” कहने की हिम्...
भाग २ : फुकटखाऊंची खरी ओळख
- Get link
- X
- Other Apps
भाग २ : फुकटखाऊंची खरी ओळख प्रिय बांधवांनो, जेव्हा सरकार गरीबांना रेशनवर धान्य देते, तेव्हा काही श्रीमंत लोक मोठा गजर करतात – "यामुळे लोक आळशी होतील, फुकटखोरी वाढेल." पण खरी फुकटखोरी करणारे कोण आहेत? चला त्यांची ओळख करून घेऊया. ⚠️ खरे फुकटखाऊ कोण? सरकारी शिक्षक – वर्गात नीट शिकवत नाही, पण खासगी क्लासेसमधून पैसे कमावतात. आश्रमशाळांतील गैरव्यवहार – गरीब विद्यार्थ्यांसाठी मिळालेला सरकारी कोटा गुपचूप विकला जातो. लाचखोर पोलीस व अधिकारी – काळ्या धंदेवाल्यांकडून हप्ते घेऊन त्यांना मोकळे सोडतात. सरकारी डॉक्टर – सरकारी रुग्णालयात सेवा न देता स्वतःचे खासगी हॉस्पिटल थाटतात. खासगी डॉक्टर – रुग्णाचा आजार लहान असला तरी तो वाढवून दाखवतात आणि लुबाडतात. मालमत्ता दलाल – जमीन, घर व्यवहारात गोरगरिबांना फसवून प्रचंड दलाली खातात. भेसळसम्राट – अन्नात रसायन मिसळून लोकांच्या जीवाशी खेळ करतात. ❗ खरी वस्तुस्थिती हे सारे लोक समाजाच्या कष्टावर जगतात, पण कुणालाही त्यांना “फुकटखाऊ” म्हणायची हिंमत...
Part 1 : The Real Causes of Poverty
- Get link
- X
- Other Apps
Part 1 : The Real Causes of Poverty Dear fellow citizens, Let us turn to the most important question – Why is there poverty in our country? People are lazy, They are unemployed, They have not completed formal education, These are the reasons often repeated. But they are only superficial; the real cause lies deeper. 💡 The Real Cause of Poverty The root cause of poverty is a flawed system of economic distribution . This system exploits the hardworking masses and nourishes corruption. ⚖️ Some Striking Examples Corrupt representatives and officials: Insult honest citizens through bribery. Middlemen who deny farmers fair prices: Buy produce worth lakhs at throwaway rates. Contractors exploiting workers: Long hours of labor for meager wages. Adulterators: Mix harmful chemicals in food, endangering public health. 🚫 The False Argument – “Free ration makes people lazy” Whenever the gov...
भाग १ : गरीबी के असली कारण
- Get link
- X
- Other Apps
भाग १ : गरीबी के असली कारण प्रिय देशवासियों, आज हम सबसे बड़े सवाल की ओर रुख करें – हमारे देश में गरीबी क्यों है? लोग आलसी हैं, बेरोजगार हैं, स्कूली शिक्षा पूरी नहीं की, इसलिए वे गरीब हैं – यह हम बार-बार सुनते हैं। लेकिन यह केवल सतही कारण हैं; असली वजह कुछ और है। 💡 गरीबी का असली कारण गरीबी की जड़ में है – दोषपूर्ण अर्थ-वितरण प्रणाली । यह व्यवस्था मेहनतकशों का शोषण बढ़ाती है और भ्रष्टाचार को बढ़ावा देती है। ⚖️ कुछ ठोस उदाहरण भ्रष्ट जनप्रतिनिधि व अफसर: रिश्वतखोरी से ईमानदार नागरिकों का अपमान करते हैं। किसानों की उपज को कौड़ियों में खरीदने वाले व्यापारी: लाखों का माल सस्ते में हथियाते हैं। ठेका मजदूरों का शोषण: दिन-रात काम के बावजूद बहुत कम मजदूरी। मिलावटखोर: भोजन में जहरीले रसायन मिलाकर जनता की सेहत से खिलवाड़। 🚫 झूठा तर्क – “मुफ्त राशन से लोग आलसी बनेंगे” जब सरकार राशन पर अनाज देती है तो कुछ लोग कहते हैं – “इससे लोग आलसी और फ्रीखोर बन जाएंगे।” लेकिन असली सवाल यह हैं: सच में...
भाग १ : गरीबीची खरी कारणे
- Get link
- X
- Other Apps
भाग १ : गरीबीची खरी कारणे प्रिय देशबांधवांनो, आज आपण सर्वात मोठ्या प्रश्नाकडे वळूया – आपल्या देशात गरीबी का आहे? लोक आळशी आहेत, बेरोजगार आहेत, शालेय शिक्षण घेतलेले नाही, म्हणून ते गरीब आहेत – असे आपण वारंवार ऐकतो. पण ही फक्त वरवरची कारणे आहेत; खरी गोष्ट काही वेगळी आहे. 💡 गरीबीचे खरे कारण गरीबीचे मूळ कारण म्हणजे – सदोष अर्थवितरण प्रणाली . ही प्रणाली कष्टकऱ्यांचे शोषण वाढवते आणि भ्रष्टाचाराला खतपाणी घालते. ⚖️ ठळक उदाहरणे भ्रष्ट लोकप्रतिनिधी व अधिकारी: लाचखोरी करून प्रामाणिक नागरिकांचा अपमान करतात. शेतमालाला भाव न देणारे व्यापारी: लाखमोलाचा माल कवडीमोलात घेतात. कंत्राटी कामगारांचे शोषण: रात्रंदिवस राबवूनही अत्यल्प वेतन. भेसळसम्राट: अन्नात विषारी रसायन मिसळून आरोग्य धोक्यात. 🚫 खोटा युक्तिवाद – “मोफत धान्य आळशी बनवते” सरकार रेशनवर धान्य देते तेव्हा काही जण म्हणतात – “यामुळे लोक आळशी व फुकटखाऊ होतील.” पण खरे प्रश्न असे: खरे गरीब किती जणांना प्रत्यक्ष लाभ मिळतो? चारचाकीत य...
गरीबी : फिनलंड व भारत – तुलना
- Get link
- X
- Other Apps
गरीबी : फिनलंड व भारत – तुलना प्रस्तावना गरीबी ही केवळ आर्थिक समस्या नसून सामाजिक व मानवी प्रश्न आहे. गरीबीचे दोन प्रमुख प्रकार आहेत – संपूर्ण (Absolute) गरीबी आणि सापेक्ष (Relative) गरीबी . संपूर्ण गरीबी म्हणजे अन्न, वस्त्र, निवारा या मूलभूत गरजा पूर्ण न होणे, तर सापेक्ष गरीबी म्हणजे समाजातील सरासरी जीवनमानापेक्षा खूप खालच्या स्तरावर जगणे. भारतामधील गरीबी भारतामध्ये गरीबी मोठ्या प्रमाणावर आढळते. अजूनही लाखो लोकांना दोन वेळचे अन्न, दर्जेदार शिक्षण आणि योग्य आरोग्यसेवा मिळत नाही. ग्रामीण भागासोबतच शहरातील झोपडपट्ट्यांमध्ये गरीबी प्रकर्षाने दिसते. सरकारने गरीबी हटवण्यासाठी मनरेगा , प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजना , पीएम-किसान , आणि सार्वजनिक वितरण प्रणाली अशा अनेक योजना राबवल्या आहेत. तरीही मोठा लोकसंख्या गट दारिद्र्यरेषेखालीच जगतो. फिनलंडमधील गरीबी फिनलंड हा जगातील प्रगत देशांपैकी एक आहे. येथे भारतासारखी तीव्र गरीबी नसली तरी सापेक्ष गरीबी अस्तित्वात आहे. बेरोजगार, स्थलांतरित व एकल पालक हे गट जास्त प्रभावित असतात. फिनलंडमध्ये मजबूत कल्याणकार...
Poverty: Finland vs India – A Comparison Introduction
- Get link
- X
- Other Apps
Poverty: Finland vs India – A Comparison Introduction Poverty is not only an economic issue but also a social and human challenge. There are two major types of poverty – absolute poverty and relative poverty . Absolute poverty means the inability to fulfill basic needs such as food, clothing, and shelter, while relative poverty means living much below the average standard of living in society. Poverty in India In India, poverty exists on a large scale. Millions of people still struggle for two meals a day, quality education, and proper healthcare. Poverty is visible in rural areas as well as in urban slums. The government has launched several schemes to fight poverty such as MGNREGA , Pradhan Mantri Garib Kalyan Yojana , PM-Kisan , and the Public Distribution System . Yet, a significant population still lives below the poverty line. Poverty in Finland Finland is among the most developed countries in the world. Here, poverty is not as severe as in In...
गरीबी: फिनलैंड व भारत – एक तुलना
- Get link
- X
- Other Apps
गरीबी: फिनलैंड व भारत – एक तुलना प्रस्तावना गरीबी केवल आर्थिक स्थिति नहीं बल्कि सामाजिक और मानवीय समस्या भी है। गरीबी के दो प्रकार माने जाते हैं – संपूर्ण गरीबी (absolute poverty) और सापेक्ष गरीबी (relative poverty) । संपूर्ण गरीबी का अर्थ है जीवन की बुनियादी ज़रूरतें (भोजन, कपड़ा, मकान) पूरी न होना, जबकि सापेक्ष गरीबी का अर्थ है समाज के औसत जीवन स्तर से बहुत नीचे जीवन जीना। भारत में गरीबी भारत में गरीबी व्यापक स्तर पर मौजूद है। यहाँ करोड़ों लोग अभी भी दो वक़्त की रोटी, अच्छी शिक्षा और स्वास्थ्य सुविधा से वंचित हैं। ग्रामीण इलाकों और शहरी झोपड़पट्टियों में गरीबी का प्रभाव साफ दिखाई देता है। सरकार ने गरीबी हटाने के लिए अनेक योजनाएँ चलाई हैं, जैसे – मनरेगा , प्रधानमंत्री गरीब कल्याण योजना , पीएम-किसान और सार्वजनिक वितरण प्रणाली । फिर भी बड़ी आबादी आज भी गरीबी रेखा के नीचे जीवन व्यतीत कर रही है। फिनलैंड में गरीबी फिनलैंड दुनिया के सबसे विकसित देशों में गिना जाता है। यहाँ गरीबी भारत जैसी गंभीर समस्या नहीं है, लेकिन फिर भी सापेक्ष गरीबी मौजूद है। फिन...
Ayushman Bharat Card: How to Choose Hospital & Claim Process
- Get link
- X
- Other Apps
Ayushman Bharat Card: How to Choose Hospital & Claim Process Ayushman Bharat Yojana is launched to provide free healthcare services to poor and needy families. Under this scheme, beneficiaries can avail cashless treatment up to ₹5 lakh per year. How to Choose Hospital? Visit the official PMJAY Hospital Search Website . Select your State and District . Check the list of both government and private empanelled hospitals . Choose the hospital nearest or most convenient for you. Claim Process Beneficiary only needs to show Ayushman Card and Aadhaar card at the hospital. The hospital’s Ayushman Mitra will verify your eligibility and initiate treatment. The treatment cost is directly settled between the insurance company and the hospital. No money is required to be paid by the patient or family. Important Tips ✔ Always confirm that the hospital is empanelled under PMJAY before starting treatment. ✔ Use only the official websit...
आयुष्मान भारत कार्ड: हॉस्पिटल कैसे चुनें, क्लेम प्रक्रिया
- Get link
- X
- Other Apps
आयुष्मान भारत कार्ड: हॉस्पिटल कैसे चुनें, क्लेम प्रक्रिया आयुष्मान भारत योजना गरीब और वंचित परिवारों को मुफ्त स्वास्थ्य सेवाएं प्रदान करने के लिए शुरू की गई है। इस योजना के अंतर्गत लाभार्थी 5 लाख रुपये तक का कैशलेस इलाज करा सकते हैं। हॉस्पिटल कैसे चुनें? सबसे पहले आधिकारिक PMJAY वेबसाइट पर जाएं। अपना राज्य और जिला चुनें। सरकारी व निजी दोनों तरह के एम्पैनल्ड हॉस्पिटल की सूची देखें। अपने नजदीकी या सुविधा अनुसार अस्पताल का चुनाव करें। क्लेम प्रक्रिया लाभार्थी को सिर्फ अपना आयुष्मान कार्ड और आधार कार्ड अस्पताल में दिखाना होता है। हॉस्पिटल का आयुष्मान मित्र आपकी पात्रता जांच कर इलाज की प्रक्रिया शुरू करता है। इलाज का खर्च सीधे बीमा कंपनी और अस्पताल के बीच सेटल होता है। मरीज या परिवार को कोई पैसा देने की आवश्यकता नहीं होती। महत्वपूर्ण टिप्स ✔ इलाज शुरू करने से पहले सुनिश्चित करें कि अस्पताल PMJAY योजना से जुड़ा हुआ है। ✔ हमेशा आधिकारिक वेबसाइट से ही हॉस्पिटल की जानकारी प्राप्त करें। ✔ किसी भी समस्या के लिए हेल्पलाइन नंबर 1455...
आयुष्मान भारत कार्ड: हॉस्पिटल कसे निवडावे, क्लेम प्रक्रिया
- Get link
- X
- Other Apps
आयुष्मान भारत कार्ड: हॉस्पिटल कसे निवडावे, क्लेम प्रक्रिया आयुष्मान भारत – प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजना (PMJAY) अंतर्गत पात्र कुटुंबांना दरवर्षी ₹5 लाखांपर्यंत कॅशलेस उपचार मिळतात. योग्य हॉस्पिटल कसे निवडायचे आणि क्लेम प्रक्रिया कशी चालते याचा हा सोपा मार्गदर्शक. हॉस्पिटल कसे निवडावे? एम्पॅनेल्ड (Empanelled) आहे का तपासा: योजना फक्त नोंदणीकृत रुग्णालयांमध्ये लागू आहे. 👉 अधिकृत यादी: hospitals.pmjay.gov.in जवळीक व आपत्कालीन सोय: आपल्या जिल्ह्यातील/तालुक्यातील हॉस्पिटल निवडा; 24x7 आपत्कालीन सेवा, ICU, अॅम्ब्युलन्स उपलब्धता पहा. उपचार उपलब्धता: तुमच्या आजारासाठी आवश्यक स्पेशॅलिटी (उदा. कार्डिआक, ऑर्थो, कॅन्सर) त्या हॉस्पिटलमध्ये आहे का याची खात्री करा. रुग्ण अनुभव व मूलभूत सुविधा: स्वच्छता, नर्सिंग स्टाफ, फॉलो-अप, औषध उपलब्धता याविषयी माहिती घ्या. क्लेम प्रक्रिया (Cashless) — पायरीदर पायरी रुग्णालय प्रवेश: आयुष्मान भारत कार्ड/ई-कार्ड आणि आधार कार्ड घेऊन जा. आयुष्मान मित्र काउंटरवर नोंदणी होते. प्री-ऑथरायझेशन: हॉस्पिटल तुमच्या उपचारासा...
Industrialists vs Farmers and Workers: The Truth of Inequality
- Get link
- X
- Other Apps
Industrialists vs Farmers and Workers: The Truth of Inequality The products of industrialists always receive a guaranteed price . That is why they become rich, and because of their wealth they gain social prestige . They are considered capable and successful , and there is no doubt that they are indeed capable. But the truth is, they become rich only because of the hard labor of workers and the produce of farmers . Simply investing capital and earning profit is far easier than working day and night, sweating endlessly, to create the actual products. Yet the irony is that hardworking laborers do not get the proper value of their sweat. They remain poor . Because of poverty, they neither gain social prestige nor are they considered capable. The reality is that a country does not run on the capital of industrialists but on the sweat of workers and farmers . If a person works hard day and night and still remains poor, the fault does not lie with tha...
उद्योगपति बनाम किसान और श्रमिक : असमानता की सच्चाई
- Get link
- X
- Other Apps
उद्योगपति बनाम किसान और श्रमिक : असमानता की सच्चाई उद्योगपति के उत्पाद को हमेशा हमी भाव मिलता है। इसलिए वे अमीर बनते हैं और अमीरी की वजह से समाज में उन्हें प्रतिष्ठा मिलती है। उन्हें कर्तृत्ववान माना जाता है और इसमें कोई संदेह नहीं कि वे कर्तृत्ववान हैं। लेकिन यह भी उतना ही सच है कि वे अमीर बनते हैं तो वह श्रमिकों की मेहनत और किसानों की उपज पर ही। केवल पूंजी लगाकर और मुनाफा कमाकर अमीर बनना जितना आसान है, उतना ही कठिन है दिन-रात पसीना बहाकर असली उत्पाद तैयार करना। फिर भी विडंबना यह है कि मेहनत करने वाले श्रमिकों को उनके पसीने का उचित दाम नहीं मिलता और वे गरीब ही रहते हैं। गरीब होने के कारण उन्हें न तो समाज में प्रतिष्ठा मिलती है और न ही कर्तृत्ववान माना जाता है। सच्चाई यह है कि देश उद्योगपतियों के लगाए गए पूंजी से नहीं, बल्कि श्रमिकों और किसानों के पसीने से चलता है। अगर कोई इंसान दिन-रात मेहनत करके भी गरीब ही रह जाए, तो दोष उस इंसान का नहीं बल्कि व्यवस्था का है। यही हाल किसानों का है। वे सबके लिए भोजन उगाते हैं। लेकिन उनके अन्न को हम...
उद्योगपती व शेतकरी–श्रमिक : अन्यायकारक तुलना
- Get link
- X
- Other Apps
उद्योगपती व शेतकरी–श्रमिक : अन्यायकारक तुलना उद्योगपतींच्या उत्पादनाला अनेकदा हमीभाव/सरकारी संरक्षण, कर्जसुलभता व करसवलती मिळतात. त्यामुळे ते अधिक श्रीमंत होतात आणि श्रीमंतीसोबत प्रतिष्ठा व “कर्तृत्ववान” असा दर्जा मिळतो. नक्कीच ते कर्तृत्ववान आहेत—यात दुमत नाही. पण त्या कर्तृत्वामागची खरी ताकद कोणाची? ती म्हणजे श्रमिकांचा घाम व शेतकऱ्यांची मेहनत . भांडवल विरुद्ध श्रम: उद्योगपती प्रामुख्याने भांडवल गुंतवतात व नफा घेतात; तर श्रमिक कारखान्यात, बांधकामावर, कार्यशाळेत प्रत्यक्ष उत्पादन करतात. प्रतिष्ठा कोणाला? घाम गाळूनही श्रमिकांना त्यांच्या कामाचा योग्य दाम मिळत नाही; म्हणून ते गरीबच राहतात आणि समाजात प्रतिष्ठा मिळत नाही. देशाची खरी ताकद: देश भांडवलदारांच्या पैशापेक्षा अधिक श्रमिकांच्या घामावर व शेतकऱ्यांच्या धान्यावर चालतो—ही वस्तुस्थिती आहे. शेतकऱ्यांची स्थिती शेतकरी दिवस–रात्र मेहनत करून सर्वांसाठी अन्न उगवतात; पण शेतमालाला स्थिर/हमीभाव न मिळाल्याने तेही गरीबच राहतात. गरीब असल्याने त्यांनाही अपेक्षित प्रतिष्ठा मिळत नाही आणि अनेकदा “कर्तृत्वशून्य” समजले...